(Λόγοι και συμβουλές για να δείξουμε τη δυσαρέσκεια μας στο νέο-Οθωμανισμό της Άγκυρας)
Daniel Pipes (PhD)
(Διευθυντής του Αμερικανικού think tank Middle East Forum)
Copyright: www.danielpipes.org
Σημείωση. Το άρθρο μεταφράστηκε απο τον Ανδρέα Μπανούτσο, RIEAS Αναλυτής.
Πριν μερικές ημέρες ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου με πομπώδες ύφος ανακοίνωσε ότι “ αν ο κόσμος κληθεί να αντιμετωπίσει πυρκαγιά, η Τουρκία θα γίνει πυροσβέστης. Η Τουρκία αναλαμβάνει τον ηγετικό ρόλο για τη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής.”
Τέτοιου είδους φιλοδοξία είναι νέα για την Άγκυρα. Τη δεκαετία του 1990, με ευχαρίστηση εκπλήρωνε τις ΝΑΤΟικές της υποχρεώσεις και ακολουθούσε την ηγεσία της Ουάσινγκτον. Το 1996 οι σχέσεις της με το Ισραήλ ανθούσαν. Η Τουρκική πολιτική αποτελούσε μια ελκυστική εξαίρεση στη τυραννική, Ισλαμιστική και συνωμοτική νοοτροπία που κυριαρχούσε γενικά στο Μουσουλμανικό κόσμο.Το ότι η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας ήταν διεφθαρμένη έμοιαζε να έχει μικρή σημασία. Αυτό το ελάττωμα ωστόσο αποδείχθηκε εξαιρετικά σημαντικό και οδήγησε στην αποκήρυξη των μακρόβιων κοσμικών πολιτικών κομμάτων και στη νίκη του Ισλαμιστικού κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ευημερίας( AKP) στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2002.
Ήδη από το Μάρτιο του 2003 πριν από τον επερχόμενο πόλεμο στο Ιράκ, η νέα Τουρκική κυβέρνηση έστειλε το μήνυμα ότι μια νέα εποχή είχε ξεκινήσει με την άρνησή της να επιτρέψει τη διέλευση Αμερικανικών στρατευμάτων από Τουρκικό έδαφος. Κατά τα επόμενα οκτώ χρόνια, η Τουρκική εξωτερική πολιτική γινόταν όλο και πιο εχθρική με τη Δύση γενικότερα και με τις Η.Π.Α, τη Γαλλία και το Ισραήλ ειδικότερα, ενώ οι σχέσεις της με τη Συρία, το Ιράν και τη Λιβύη αναθερμάνθηκαν. Αυτή η μετατόπιση έγινε ιδιαίτερα αισθητή το Μάιο του 2010, όταν η Άγκυρα βοήθησε τη Τεχεράνη να αποφύγει τις κυρώσεις για το πυρηνικό της πρόγραμμα, ενώ την ίδια περίοδο έβλαψε τη φήμη του Ισραήλ με το στολίσκο της Γάζας και τη ναυαρχίδα του, το Τουρκικό πλοίο Mavi Marmara.
Η πλήρης όμως έκταση των Μεσανατολικών φιλοδοξιών της Άγκυρας αναδύθηκε στις αρχές του 2011 ταυτόχρονα με τις αναταραχές στη Μέση Ανατολή.
Ξαφνικά οι Τούρκοι άρχισαν να είναι πανταχού παρόντες. Οι πρόσφατες δραστηριότητές τους περιλαμβάνουν:
Παροχή ενός Προτύπου: Ο Γκιούλ ισχυρίζεται ότι η Τουρκία μπορεί να έχει μια “ μεγάλη και απίστευτα θετική επιρροή” στη Μέση Ανατολή—και έχει κάποιους αποδέκτες. Για παράδειγμα ο Ρασέντ Γκανούσι ( Rashed Ghannouchi) ηγέτης του προσφάτως νομιμοποιηθέντος Ισλαμιστικού κινήματος Ενάχντα( Ennahda) της Τυνησίας δήλωσε: “ Μαθαίνουμε από την εμπειρία της Τουρκίας, ειδικά από την ειρηνική συμβίωση μεταξύ Ισλάμ και νεωτερικότητας που επετεύχθη στη χώρα αυτή.”
Προσφορά οικονομικής γραμμής ζωής στο Ιράν: Ο Τούρκος Πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιούλ πραγματοποίησε επίσημη κρατική επίσκεψη στη Τεχεράνη το Φεβρουάριο συνοδευόμενος από μια μεγάλη ομάδα επιχειρηματιών, επιστεγάζοντας μια εξέλιξη η οποία σύμφωνα με το ίδρυμα Jamestown οδηγεί στο συμπέρασμα ότι “ η Τουρκία γίνεται μια μεγάλη οικονομική γραμμή ζωής για το Ιράν”. Επιπρόσθετα ο Γκιούλ επαίνεσε το Ιρανικό πολιτικό σύστημα.
Εμποδίζοντας τις ξένες προσπάθειες στη Λιβύη: Ξεκινώντας από τις 2 Μαρτίου, η Τουρκική κυβέρνηση εναντιώθηκε σε οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση εναντίον του καθεστώτος Καντάφι στη Λιβύη. “ Οι ξένες επεμβάσεις, ειδικά οι στρατιωτικές επεμβάσεις, μόνο βαθαίνουν το πρόβλημα” δήλωσε ο Νταβούτογλου στις 14 Μαρτίου, πιθανόν ανησυχώντας για το ενδεχόμενο μιας παρόμοιας επέμβασης για τη προστασία των Κούρδων της Ανατολικής Τουρκίας. Όταν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις ξεκίνησαν στις 19 Μαρτίου, οι Τουρκικές δυνάμεις δεν έλαβαν μέρος. Οι Τουρκικές αντιρρήσεις καθυστέρησαν την εμπλοκή του ΝΑΤΟ στη Λιβύη μέχρι τις 31 Μαρτίου και ύστερα έβαζαν όρους.
Υποστηρίζοντας τον Καντάφι: Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βοήθησε τον Καντάφι εκδίδοντας δημαγωγικές διακηρύξεις (“ Η Τουρκία δεν θα σημαδέψει ποτέ με τα όπλα τον Λιβυκό λαό”) και πρακτικές προτάσεις ( π.χ ο Καντάφι να περισώσει την εξουσία του διορίζοντας Πρόεδρο). Η Άγκυρα επίσης προσφέρθηκε σύμφωνα με την εφημερίδα Χουριέτ “να αναμιχθεί στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λιβύη, να διαχειριστεί το αεροδρόμιο της Βεγγάζης και να αναπτύξει ναυτικές δυνάμεις για τον έλεγχο της περιοχής μεταξύ Βεγγάζης και Κρήτης”. Ο Καντάφι απάντησε με ευγνωμοσύνη “ Είμαστε όλοι Οθωμανοί”. Σε αντίθεση οι Λίβυοι εξεγερμένοι καταφέρθηκαν εναντίον της Τουρκίας.
Βοηθώντας τη Δαμασκό: Τον Ιανουάριο η Άγκυρα συμφώνησε να εκπαιδεύσει Συριακά στρατεύματα. Τον Μάρτιο ο Ερντογάν δημοσίως συμβούλεψε τον Σύρο Πρόεδρο Μπασάρ Αλ-Άσαντ πώς να κρατήσει την εξουσία, ίσως φοβούμενος ότι οι 1,4 εκατομμύρια Κούρδοι της Συρίας μπορεί να κερδίσουν περισσότερη αυτονομία με ενδεχόμενο να προκαλέσουν αναταραχή στον Κουρδικό πληθυσμό των 15 περίπου εκατομμυρίων Κούρδων της Τουρκίας.
Αντι-Σιωνισμός: Η Άγκυρα έχει αναδυθεί ως ηγέτιδα στην απονομιμοποίηση του Ισραήλ. Ο Νταβούτογλου προσπαθεί να ενώσει τους εχθρούς του Ισραήλ, ενώ προβλέπει την εξαφάνιση του Ισραήλ. Μια οργάνωση με διασυνδέσεις με τη Τουρκική κυβέρνηση σχεδιάζει ένα νέο στολίσκο της “Ελευθερίας” για τη Γάζα με τουλάχιστον 15 πλοία να συμμετέχουν. Ο αναπληρωτής Τούρκος πρωθυπουργός επίσης καλεί για ένα βομβαρδισμό του Ισραήλ κατά τα πρότυπα της Λιβύης.
Οι φιλοδοξίες της Άγκυρας πρέπει να ελεγχθούν. Λιγότερο προκλητικά και πιο έξυπνα από το Ιρανικό καθεστώς, η Τουρκία επιδιώκει να αναδιαμορφώσει τις Μουσουλμανικές χώρες σύμφωνα με την Ισλαμιστική της εικόνα. Οι πρώτες προσπάθειες της Άγκυρας πήγαν καλά, όντας ταυτόχρονα αποτελεσματικές και κατά ένα μεγάλο ποσοστό απαρατήρητες. Πιθανές μέθοδοι για τον περιορισμό της επιρροής του AKP περιλαμβάνουν: την έκφραση δυσαρέσκειας για τις νέο-Οθωμανικές πολιτικές της Άγκυρας, αμφισβήτηση για το εάν οι Τουρκικές ενέργειες είναι συμβατές με την ιδιότητα της ως μέλους του ΝΑΤΟ, η “ήσυχη” ενθάρρυνση των κομμάτων της Τουρκικής αντιπολίτευσης ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου του 2011 και επίσης σε αυτή τη στιγμή της εχθρότητας του AKP και των εξεγέρσεων των Κούρδων στην Ανατολική Τουρκία, η επανεξέταση του λεπτού ζητήματος των Κουρδικών πολιτικών δικαιωμάτων.